مدیریت مصرف در بخش کشاورزیمحدود بودن منابع انرژی از یک سو و افزایش روز افزون تقاضای انرژی از سوی دیگر سبب افزایش اهمیت مدیریت مصرف انرژی در برنامه های خرد و کلان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه شده است. از این رو، تداوم رشد و شکوفایی هر کشوری در آینده منوط به داشتن برنامه های منسجم و هدف مند در راستای مدیریت منابع انرژی است. یکی از بخشهای سهیم در مصرف انرژی بخش استراتژیک کشاورزی است که میزان مصرف بالایی را به خود اختصاص داده، اما بازده انرژی پایینی داشته است که برای حفظ و بقای آن باید راهکارهای علمی و عملی بکار گرفته شود.
شرایط خاص مصارف تولید (آب و کشاورزی)
در سه ماه تابستان، به بهای برق مصرفی مشترکان 20 درصد افزوده میشود.
آن دسته از مشترکان مصارف تولید (آب و کشاورزی) کد 3 الف که با هماهنگی شرکت برق ذیربط، برق چاه های خود را در ساعات اوج بار قطع میکنند، متناسب با -روزهای همکاری، هزینه مصرف آنها با نرخ ساعات کم باری محاسبه و دریافت خواهد شد.
دسته بندی مشترکین مصارف تولید (کشاورزی)
کد 3 الف : پمپاژ آب برای آبیاری (کشاورزی، پمپاژ مجدد، آبیاری تحت فشار و نقلی)
کد 3ب و ج : پمپاژ آب برای تولید محصولات کشاورزی (باغداری، دامداری، مرغداری، کارخانه های تولید قارچ، واحدهای -تولید گل و گیاه و مجتمع پرورش اسب) و تکثیر و پرورش آبزیان در داخل آب های داخلی
برنامه های مصرف در بخش کشاورزی
اهداف:هدف این برنامه، بهینه سازی مصرف انرژی الکتریکی در بخش کشاورزی و کاهش پیک بار و نیز اصلاح منحنی مصرف شبکه است. همچنین طرح جایگزینی انرژی الکتریکی به جای سوخت مایع و مزایای اقتصادی آن از دیگر اهداف طرح است.
پتانسیل بهینه سازی در این زمینه در دو بخش اصلی بررسی و ارائه میشود:
1) 20ساعته نمودن چاه های کشاورزی برقدار موجود:
با اجرای این طرح بر روی کلیه چاه های برقدار موجود کشور معادل 1322 مگاوات از پیک بار شبکه به خصوص درساعات پیک بار این رقم معادل با آزادسازی یک نیروگاه بزرگ (حدود 0222 مگاواتی) خواهد شد و نیاز به سرمایه گذاری دربخش تولید و انتقال را کاهش خواهد داد که یکی از راه های مؤثر آن نصب کنتورهای هوشمند آب و برق است.
2) اصلاح و افزایش راندمان تجهیزات نصب شده موجود بر روی چاه های کشاورزی
بخش عمده ای از تجهیزات نصب شده موجود بر روی چاه ها راندمان پایینی دارد، در حالی که میتوان با برنامه زمانبندی شده نسبت به اصلاح راندمان تجهیزات به کمک روش های زیر اقدام کرد:
الف: حذف سیستم شفت و غلافتی و استفاده از پمپ های شناور
ب: استفاده از پمپ ها و موتورهای با راندمان بالاتر و استاندارد
سرفصل های عملکرد در زمینه صرفه جویی در بخش کشاورزی
شناسایی چاه های بدون برق
شناسایی تولید کنندگان موتورهای کشاورزی و عوامل بهینه سازی موتورهای کشاورزی
فرهنگ سازی صرفه جویی در مصرف انرژی
توجیه و آشنایی کشاورزان با روش های نوین آبیاری
انجام فعالیت های فرهنگی و همچنین تدوین استانداردهای اجباری به منظور تشویق کشاورزان برای جایگزینی تجهیزات قدیمی با نجهیزات راندمان بهتر
فراهم سازی چارچوب تمهیدات قانونی جهت همکاری سایر ارگان ها با طرح معرفی فن آوری های جدید
تبلیغات رسانه ای
فعالیت های اجرایی به کمک روابط عمومی شرکت های برق می توان در این زمینه فعالیت های مفیدی داشت، هرچند که برای موفقیتاین طرح نیاز به همکاری دیگر سازمان ها از جمله مؤسسه استاندارد ضروری بنظر می رسد. امید است با همیاری صاحبان چاههای کشاورزی شاهد افزایش بهره وری در این بخش باشیم.
راه کارهای بهینه سازی مصرف برق در بخش کشاورزی
انتخاب پمپ ها و موتورهای با راندمان بالا
سرویس و تعمیر مرتب تجهیزات جهت افزایش راندمان
آبیاری در ساعات غیر پیک (طرح بیست ساعته)
استفاده از کانالهای بتونی بجای کانالهای سنتی موجود (کانالهای موجود بخش زیادی از آب را به درون به درون خود می کشند و همچنین در صورت قطع موقت آب، پس از برقراری مجدد آن، آب و وقت زیادی صرف اشبا کردن مجدد اینکانال ها می شود)
استفاده از استخر و مخازن آب جهت ذخیره آب برای بهره برداری در زمان پیک مصرف شبکه (ساعات اولیه شب)
سرویس و تعمیر مرتب تأسیسات
توجه به اهمیت مسئله زهکشی در استفاده بهینه از آب و به تبع آن انرژی مورد نیاز پمپاژ
استفاده از لوله با زوایای مناسب (حذف زاویه های تند لوله آب)
سیستم های سنتی و غرقابی که بعضاً بکار گرفته می شود اقتصادی نیست و بهره برداری آن بسیار پایین است. -در صورت دسترسی نداشتن به سیستم های جدید، از کانال های انتقال آب سیمانی استفاده شود
در ساعات غیر پیک، آب را در استخرها ذخیره کرده و در ساعات اوج از آن استفاده شود.
رعایت الگوی کشت برای افزایش بهره وری و کاهش هزینه های تولید محصولات کشاورزی الزامی است.
با نصب دستگاه اینورتر به جای تابلوی (ستاره مثلث) حدود 20 درصد مصرف برق کاهش خواهد یافت.
با تبدیل سیستم های آبیاری سنتی به سیستم های تحت فشار حدود 30 درصد مصرف آب و برق کاهش می یابد.
با استفاده از پمپ های شناور به جای پمپ های شفت و غلافی، حدود 30 درصد در مصرف آب و برق صرفه جویی می شود. همچنین بکارگیری الکتروموتورهای عمودی 20 درصد مصرف انرژی را کاهش می دهد.
در راستای بهینه سازی مصرف انرژی در بخش کشاورزی سازمان های ذیربط مبادرت به اعطای تسهیلاتی در این خصوص نموده اند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پرداخت یارانه برای برقی کردن چاه های آب کشاورزی
پرداخت یارانه جهت احداث استخر برای ذخیره سازی آب در روز و نیمه شب و استفاده از آب ذخیره شده درساعات پیک
نصب خازن:عامل مهم دیگری که در بهینه سازی مصرف انرژی چاه های آب کشاورزی بسیار مفید می باشد نصب خازن بر روی موتورها است. مشترکین کشاورزی با مشاهده قبوض برق خود متوجه می شوند که هر ماهه مبلغ زیادی به عنوان جریمه راکتیو پرداخت می نمایند که این مبلغ در بعضی موارد 30 الی 40 درصد مبلغ کل صورتحساب می باشد. این جریمه به علت بالا بودن مصارف انرژی راکتیو در موتور الکتریکی است که با نصب خازن به راحتی می توان از پرداخت هزینه مزبور جلوگیری کرد.خازن وسیله ای است که انرژی راکتیو مورد نیاز موتور را در زمان پیک تأمین می کند. انتخاب خازنی با ظرفیت مناسب علاوه بر اینکه هزینه برق مصرفی را کاهش می دهد موجب آزاد سازی ظرفیت شبکه سراسری برق نیز می شود که این امرکمک شایانی به تامین برق مطمئن برای کلیه مشترکین می نماید برای نصب خازن مناسب می توان از شرکت ها و یا واحدهایی که مسئولیت برقدار کردن چاه های آب کشاورزی را برعهده دارند کمک گرفت.